Ρωτάει : Χρίστος Ζαμπαύτης Ειδικευόμενος Ουρολογίας

 Α’ Πανεπιστημιακής Ουρολογικής Κλινικής, ΕΚΠΑ

 Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών

Απαντάει: Θεόδωρος Ψαριάς, Ειδικευόμενος Ουρολογίας

 Linköping Universitetssjukhus, Σουηδία

1)Σε ποιο έτος ειδικότητας βρίσκεσαι και σε ποιο νοσοκομείο ασκείσαι;

Βρίσκομαι στο 4ο έτος ειδικότητας και ασκούμαι στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Linköping (Linköping Universite tssjukhus)

2)Πως πήρες την απόφαση να ξεκινήσεις ειδικότητα στη Σουηδία;

Η ιδέα ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του γενικού μέρους της ειδικότητας, το οποίο ξεκίνησε από το κέντρο μεταμοσχεύσεων στο Ιπποκράτειο ΓΝΘ, κατά τηδιάρκεια της οποίας είχα την τύχη να συνεργαστώ με δύο καθηγητές γενικής χειρουργικής, οι οποίοι μετεκπαιδεύτηκαν στην Σουηδία και με επηρέασαν πάρα πολύ θετικά.

Επίσης, στη Σουηδία το σύστημα υγείας είναι, εκτός από εξαιρετικά οργανωμένο, διαρκώς εξελισσόμενο, παρέχεται δωρεάν και είναι προσβάσιμο στον  πληθυσμό.

Η δε συνεχής, πολυκεντρική και διαρκής εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού καθόρισε την επιλογή μου. 

3)Πόσο εύκολο ήταν να βρεις θέση ειδικότητας και να προσαρμοστείς σε ένα τελείως διαφορετικό σύστημα υγείας;

Η αρχή, το να καταφέρει δηλαδή κάποιος να μπει στο σύστημα, ειδικά σε χειρουργικές ειδικότητες, αποτελεί ίσως και το δυσκολότερο μέρος της ειδικότητας. Δεν υπάρχουν «λίστες αναμονής» ή «training numbers». Αφού αποκτήσει κάποιος την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος, τότε αναζητεί θέσεις ειδικότητας, που ανακοινώνονται από την κάθε κλινική ξεχωριστά, ανάλογα με τις ανάγκες που έχει ενίοτε η κάθε κλινική. Από κει και πέρα ακολουθεί συνέντευξη και μια δοκιμαστική εξάμηνη πρόσληψη, η οποία κατά κανόνα οδηγεί σε θέση ειδικότητας.

Η προσαρμογή πιστεύω πως είναι  προσωπικό ζήτημα. Η σκανδιναβική νοοτροπία, ο τρόπος σκέψης και η κουλτούρα θεωρώ πως είναι ιδιαίτερα ξεχωριστή, που όμως υιοθετείται ευχαρίστως και πολύ εύκολα.

4)Για αρκετά άτομα που σκέφτονται να ξεκινήσουν ειδικότητα στο εξωτερικό η ανάγκη για καλή γνώση της γλώσσας αποτελεί τροχοπέδη. Πόσο εύκολο είναι τελικά να μάθεις μια καινούργια γλώσσα και να τη χρησιμοποιείς στην καθημερινότητά σου αλλά και στην επικοινωνία με τους ασθενείς;

Το πιστοποιητικό γλώσσας είναι πλέον απαραίτητη προϋπόθεση για να αποκτήσει  κάποιος άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος, το οποίο και εξασφαλίζει μια ομαλή αρχή στο σύστημα.

Αυτό δεν ήταν απαραίτητο, όταν ξεκίνησα, οπότε και ήξερα με λίγα λόγια…απλά να συστήνομαι. Από κει και πέρα, με καθημερινή τριβή μέσα και έξω από το νοσοκομείο , ήταν αρκετά εύκολο μέσα σε ένα εξάμηνο/χρόνο να μπορέσω να επικοινωνώ  επαρκώς . Βοήθησε αρκετά το ότι βρίσκω τα Σουηδικά αρκετά απλά και πάρα πολύ «ευχάριστα».

5)Περιέγραψε μας μια τυπική ημέρα ενός ειδικευόμενου ουρολογίας στη Σουηδία.

Η μέρα ξεκινάει για μας  στις7:30π.μ με την πρωινή αναφορά και έπειτα ακολουθεί καταμερισμός εργασιών σε 4 βασικούς πυλώνες: Χειρουργεία, επείγοντα, τμήμα και τακτικά εξωτερικά, στους οποίους επικεντρώνεται κανείς. Αν είναι δηλαδή κάποιος στα χειρουργεία, θα είναι μόνο στα χειρουργεία και ούτω καθεξής, οπότε θα πρέπει να περιγράψει κανείς 4 διαφορετικές «τυπικές» μέρες.

Τα χειρουργεία στο νοσοκομείο όπου εργάζομαι είναι συνήθως είτε 6-7 «μικρά», 2 ανοικτές ή ρομποτικές νεφρεκτομές, 2 RALP ή μια ριζική κυστεκτομή ρουτίνας, μεταξύ πολλών άλλων επεμβάσεων που διενεργούνται στην κλινική μου.

Στα τακτικά εξωτερικά γίνονται κυρίως κυστοσκοπήσεις, διορθικές βιοψίες, μικρά χειρουργεία, προεγχειρητικές εκτιμήσεις κτλ, κατά τη διάρκεια δεκαπεντάλεπτων ή τριαντάλεπτων επισκέψεων. Τον ειδικευόμενο, συνήθως ακολουθεί «κατά πόδας» ένας ή δύο φοιτητές, ως μέρος της δικής τους εκπαίδευσης. 

Κοινά σημεία των πυλώνων είναι η μία ώρα διάλειμμα για lunch, τα -συνήθως- 2 δεκάλεπτα διαλείμματα (ή «fika» για τους μυημένους) κατά τη διάρκεια της μέρας. H μέρα τελειώνει κατά τις 16.00-17.00 με meeting/αναφορά στον εφημερεύοντα και προγραμματισμό της επόμενης της μέρας. Δεν είναι σπάνιο ωστόσο να τελειώνει κανείς νωρίς το βράδυ. 

6)Ποια είναι η άποψή σου για τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες που προσφέρονται εκεί στους ειδικευόμενους, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε χειρουργικό επίπεδο;

Η εκπαίδευση είναι η βασική προτεραιότητα, όπως  συμβαίνει και σε όλους τους τομείς στη Σουηδία. Κατά κύριο λόγο, οτιδήποτε συμβαίνει στην κλινική, το οποίο μπορεί να αποτελεί εκπαιδευτική εμπειρία για τους ειδικευόμενους, κατά κανόνα  μας συμπεριλαμβάνει.

Συγκεκριμένα, οι ειδικευόμενοι στα 5 χρόνια εκπαίδευσης υποχρεώνονται  να παρακολουθήσουν συγκεκριμένα σεμινάρια,τόσο ουρολογικά, ενδοουρολογικά, γενικά χειρουργικά, θεωρητικά, όσο και γενικότερης φύσης όπως π.χ επικοινωνία με τον ασθενή και συνταγογράφηση.

Όσον  αφορά τη χειρουργική εκπαίδευση, περιληπτικά, είναι διαμορφωμένη, ώστε να μπορεί κάποιος ως νέος ειδικός να χειρουργήσει τα περισσότερα περιστατικά, κατά τη διάρκεια της εφημερίας.  Έπειτα, και πάντα σύμφωνα με το προσωπικό ενδιαφέρον του ειδικευμένου, και προς το τέλος της ειδικότητας μπορεί κάποιος να εμβαθύνει στα διάφορα «sections» της ουρολογικής χειρουργικής.

7)Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος παίρνεις χρόνους στα χειρουργεία; Υπάρχουν κάποια χειρουργεία που είσαι αυτόνομος;

Οι χρόνοι στα χειρουργεία ξεκινάνε νωρίς στην ειδικότητα, ακολουθώντας το εθνικό κοινό πρόγραμμα εκπαίδευσής μας, το οποίο συμπεριλαμβάνει και απαιτεί, τόσο συγκεκριμένες χειρουργικές δεξιότητες, χειρουργική αυτονομία σε συγκεκριμένους χρόνους μεγαλύτερων χειρουργείων,όσο και αυτονομία σε μικρότερες, «τυπικές» ουρολογικές επεμβάσεις.

Στα μέσα του τέταρτου έτους που είμαι επιβάλλεται κανείς να είναι αυτόνομος σε συγκεκριμένες επεμβάσεις γενικής χειρουργικής, , 1-day surgery, διουρηθρικές επεμβάσεις, παθήσεις όσχεως, στις περισσότερες μεθόδους λιθοτριψίας συμπεριλαμβανομένων επεμβάσεων με λέιζερ κτλ. Σε γενικές γραμμές είναι επιθυμητή η αυτονομία στο ευρύτερο φάσμα της ουρολογικής χειρουργικής.

Τα χειρουργεία, στα οποία δεν προβλέπεται να είναι κάποιος αυτόνομος κατά τηδιάρκεια της ειδικότητας, συμπεριλαμβάνουν μερικές και ολικές νεφρεκτομές, RALP, ριζική κυστεκτομημεταξύ άλλων. Στα περισσότερα των οποίων όμως έχει τη δυνατότητα ο ειδικευόμενος στα μέσα της ειδικότητας να πάρει χρόνους ή και να χειρουργήσει υπό επίβλεψη, ή το λιγότερο ως πρώτος βοηθός.

8)Ένα μεγάλο αγκάθι της ειδικότητας για τους ειδικευόμενους στην Ελλάδα είναι η αδυναμία εκπαίδευσης στο ρομπότ καθώς δεν υπάρχει σε κανένα δημόσιο νοσοκομείο. Ποια είναι η επαφή του ειδικευόμενου στη Σουηδία με τα ρομποτικά χειρουργεία της ουρολογίας;

Στη Σουηδία το «αγκάθι» είναι συνήθως αντίστροφο, εννοώντας ότι τα ανοιχτά χειρουργεία σπανίζουν, τουλάχιστον στο κέντρο στο οποίο εργάζομαι.

Σε συντριπτική πλεοψηφία οι προστατεκτομές, κυστεκτομές και νεφρεκτομές γίνονται ρομποτικά στις περισσότερες κλινικές της Σουηδίας. Ερχόμαστε πολύ νωρίς σε επαφή με ρομποτικές επεμβάσεις και εκπαιδευόμαστε ως πρώτοι βοηθοί και δεν είναι σπάνιο οι ειδικευόμενοι να χειρουργούν αυτόνομα.

Κάτι που πρέπει να αναφερθεί εδώ είναι ότι στη Σουηδία υπάρχει το «centralisation», το οποίο σημαίνει  ότι δεν γίνονται όλα τα είδη των επεμβάσεων σε όλα τα νοσοκομεία. Για παράδειγμα, το νοσοκομείο μου είναι κέντρο για κυστεκτομές, νεφρεκτομές, προστατεκτομές κτλ μεταξύ πολλών άλλων, δεν χειρουργούμε όμως καρκίνο πέους και reconstructive urosurgery. Ώς ειδικευόμενος όμως, στέλνεται κάποιος σεαπόσπαση τρόπος του λέγειν κάποιους μήνες σε αυτά τα κέντρα για εκπαίδευση.

9)Όσον αφορά το επιστημονικό έργο τώρα, πόσο εύκολο είναι να δημοσιεύσεις μια εργασία ή να εκπονήσεις μια διδακτορική διατριβή;

Είναι αρκετά εύκολο. Το να έχει κάποιος εργασία είναι απαραίτητη προυπόθεση λήψης ειδικότητας. Κατά την εκπαίδευση προβλέπονται συγκεκριμένες μέρες ή εβδομάδες κατά τις οποίες ο ειδικευόμενος ασχολείται μόνο με έρευνα.

Η έρευνα γενικά, επιβραβεύεται και υποβοηθείται.

10)Πρόσφατα η επιτροπή των ειδικευόμενων της ελληνικής ουρολογικής εταιρίας πραγματοποίησε μια μελέτη μεταξύ των ειδικευόμενων η οποία ανέδειξε ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών έρχεται πολύ συχνά στα όρια της εργασιακής εξουθένωσης (burnout). Πως είναι οι συνθήκες εργασίας εκεί; Πόσες ώρες δουλεύεις την ημέρα, πόσες εφημερίες κάνεις και πόσα ρεπό ανάπαυσης παίρνεις το μήνα;

Έχοντας δουλέψει ως ειδικευόμενος, τόσο στο Ελληνικό σύστημα, όσο και στο Σουηδικό, πρέπει να πω πως οι συνθήκες εργασίας στη Σουηδία είναι κατά κανόνα άψογες. Η ουρολογία και στη Σουηδία, όπως όλες χειρουργικές ειδικότητες, είναι απαιτητική, αλλά το σύστημα είναι διαμορφωμένο, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η ψυχική και σωματική υγεία του εργαζομένου. Για την περίπτωση του burnout δε, δίνεται πραγματικά μεγάλη προτεραιότητα, τόσο για την πρόληψη, όσο και για την αντιμετώπιση του συνδρόμου.

Η Σουηδία είναι γνωστή για το ευέλικτο εργασιακό μοντέλο της και ως εκ τούτου, το ωράριο, οι εφημερίες και τα ρεπό ανάπαυσης διαφέρουν σημαντικά σύμφωνα με  την κλινική, το νοσοκομείο και το region στο οποίο βρίσκεται κανείς.

Συγκεκριμένα, το επίσημο ωράριο μου είναι 7:30πμ. με 16:00μ.μ συμπεριλαμβανομένου διαλείμματος για φαγητό και 2 δεκάλεπτα διαλείμματα. Τυχόν υπερωρίες, οι οποίες προφανώς δεν είναι σπάνιες στην περίπτωση της ειδικότητας μας, λαμβάνονται συνήθως υπό την μορφή ρεπό ή χρηματικής αμοιβής. Ρεπό δεν υπάρχουν προκαθορισμένα, υπάρχει όμως, όπως αναφέρθηκε, μεγάλη ευελιξία στο ωράριο.

Το πως διαμορφώνονται οι εφημερίες εξαρτάται από το νοσοκομείο. Υπάρχουν νοσοκομεία όπου στα επείγονται δουλεύουν αποκλειστικά επειγοντολόγοι και ο ειδικευόμενος ή νέος ειδικός εφημερεύει στο τμήμα ή εξ αποστάσεως. Σε άλλα νοσοκομεία, ο ειδικευόμενος ουρολογίας είναι ο μοναδικός εφημερεύων ιατρός στο νοσοκομείο και είναι υπεύθυνος για όλο τα «χειρουργικά» περιστατικά και τραύμα, ανεξαιρέτως επιμέρους χειρουργικού τομέα.

11)Πως είναι δομημένες οι εξετάσεις για τη λήψη ειδικότητας εκεί;

Δεν υπάρχουν στη Σουηδίαοι εξετάσεις με την κλασσική μορφή που τις ξέρουμε. Υπάρχει  ο προσωπικός επιμελητής ο οποίος έχει ανατεθεί για κάθε ειδικευόμενο και ο οποίος επιβλέπει και συντονίζει κατά τη διάρκεια της  εκπαίδευσης, όπως επίσης και ο συγκεντρωτικός επιμελητής, που είναι υπεύθυνος εκπαίδευσης των ειδικευομένων της κλινικής συγκεντρωτικά.

Επίσης, το πρόγραμμα εκπαίδευσής μας καθορίζεται και επιβάλλεται από το Υπουργείο Υγείας, το οποίο προϋποθέτει συγκεκριμένα σεμινάρια, courses, θεωρητική και πρακτική κατάρτιση σε κάθε στάδιο της ειδικότητας.

Οι συγκεκριμένοι δεσμοί εξασφαλίζουν, επιβλέπουν και επικυρώνουν ότι ο ειδικευόμενος πληρεί στο τέλος τις προδιαγραφές, για να αποκτήσει  τον τίτλο του ειδικού.

Εκτός των άνω, αρκετές, αν όχι οι περισσότερες κλινικές στη Σουηδία, προϋποθέτουν EBU-certification πριν από τη λήψη του τίτλου ειδικότητας.

12)Ποια είναι τα σχέδιά σου για το μέλλον; Τι εργασιακές ευκαιρίες δίνονται σε έναν νέο ειδικευμένο ουρολογίας στη Σουηδία;

Οι ειδικευόμενοι στη Σουηδία προσλαμβάνονται συνήθως και κυρίως με απώτερο πλάνο το να επανδρώσουν τη συγκεκριμένη κλινική μετέπειτα και ως ειδικοί, σε θέσεις οι οποίες εξαρτώνται από τις ανάγκες της κλινικής.

Δυνατότητες επίσης αλλαγής κλινικής και πόλης υπάρχουν και γίνονται συχνά.

Τα σχέδιά μου για το μέλλον είναι η συνέχιση της θεωρητικής και χειρουργικής εξέλιξης, παράλληλα με την έρευνα και η εξέλιξή μου σε κάποια από τις χειρουργικές ομάδες της κλινικής μου.

13)Για κάποιον που τελειώνει τώρα ειδικότητα στην Ελλάδα και σκέφτεται τη Σουηδία για κάποια μετεκπαιδευτική δραστηριότητα ή για εργασία τι συμβουλές θα μπορούσες να δώσεις; Πόσο εύκολο είναι να  καταφέρει κάτι τέτοιο;

Το μόνο πραγματικό εμπόδιο που μπορώ να σκεφτώ είναι η γλώσσα, ώστε να μπορεί κανείς να αποκτήσει την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος.

Οι  ευκαιρίες και οι δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης από κει και πέρα είναι πραγματικά ανελλιπείς.

Μια πρακτική συμβουλή θα ήταν να έρθει κάποιος σε επαφή κατευθείαν με διευθυντές ουρολογικών κλινικών εδώ στη Σουηδία, ώστε να μπορέσει να λάβει συγκεκριμένη καθοδήγηση και, γιατί όχι, κάποια διευκόλυνση,καθώς και να συζητήσει το τι απαιτεί από τον νέο ειδικό η κλινική. Υπάρχουν περιπτώσεις για παράδειγμα όπου η κλινική (ή κάποια εταιρεία HR) ανέλαβε την εκμάθηση της γλώσσας,την εξεύρεση κατοικίας κτλ.

14)Πέρα από την δουλειά πως είναι η ποιότητα ζωής σου εκεί; Έχεις χρόνο για ενασχόληση με κάποια άλλη δραστηριότητα;

Υπάρχει και ο χρόνος και η υποδομή για αυτό. Η ποιότητα ζωής στη Σουηδία εξάλλου είναι κάτι που είναι πάντα επίκαιρο και πολυσυζητημένο. Στον ελεύθερό μου χρόνο ασχολούμαι κυρίως με τεχνολογία, αθλητισμό και υπαίθριες δραστηριότητες. Πρόσφατα για παράδειγμα ξεκίνησα σκι και mountain biking, ασυνήθιστες δραστηριότητες για κάποιον που μεγάλωσε στην Κύπρο.  

15)Αντιμετώπισες όλα αυτά τα χρόνια περιστατικά ρατσισμού εντός ή εκτός δουλειάς;

Ποτέ, και είμαι κατηγορηματικός. Η Σουηδία εξ άλλου είναι μια πολυπολιτισμική χώρα, με πολύ υψηλό μορφωτικό επίπεδο, κοινωνική συνείδηση και ατομική και συλλογική ωριμότητα και ως εκ τούτου, μεγάλη ανοχή στη διαφορετικότητα.

16)Πέραν του ότι είσαι μακριά από το σπίτι σου και την οικογένειά σου υπάρχει κάποιο άλλο αρνητικό της ειδικότητας στη Σουηδία που θα ήθελες να μοιραστείς με τους αναγνώστες του newsletter?

Η μετανάστευση στη Σουηδία είναι, πιστεύω, μια απόφαση που δεν πρέπει εξ ολοκλήρου να βασιστεί στην επαγγελματική ζωή και αποκατάσταση, αλλά να ληφθούν υπόψη και άλλες παράμετροι όπως η κοινωνική παράμετρος, η επιστημονική και οικονομική.

Ένα «αρνητικό» είναι το αρκετά διαφορετικό κλίμα της Σουηδίας σε σύγκριση με το μεσογειακό κλίμα. Ακόμα όμως και αυτό, ανάλογα με την προσαρμοστική ικανότητα του κάθε ενός, συνηθίζεται.