Τι είναι ο προστάτης; Έχουμε όλοι προστάτη;

Ο προστάτης είναι ένας αδένας που έχουν όλοι οι άντρες και βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη, αγκαλιάζοντας το οπίσθιο τμήμα της ουρήθρας. Κύριος ρόλος του είναι να παράγει μια ουσία, η οποία βοηθά στο σπέρμα να είναι πιο ρευστό κι έτσι διευκολύνει την εκσπερμάτιση. Φυσιολογικά, δεν πρέπει να ξεπερνά τα 25cc³ σε μέγεθος, αλλά μεγαλώνει όσο η ηλικία προχωρά.

Τι είναι η υπερπλασία του προστάτη; Όλοι οι άντρες με μεγάλο προστάτη έχουν δύσκολη ούρηση; Μεγάλος προστάτης σημαίνει καρκίνος στον προστάτη;

Με την πάροδο των ετών, το μέγεθος του προστάτη αυξάνεται και έτσι αναπτύσσεται αυτό που ονομάζουμε υπερπλασία του προστάτη. Βέβαια, η υπερπλασία ανακαλύπτεται στο μικροσκόπιο και μπορεί να μην έχει ευθεία σχέση με το μέγεθος του αδένα. Το ίδιο ισχύει και για την καλοήθεια ή κακοήθεια του προστάτη. Πρόκειται, δηλαδή, για ορισμούς που προκύπτουν από τη βιοψία του και πάλι μέσω του μικροσκοπίου. Άρα, στην καθημερινότητα μπορούμε να μιλάμε για τη μεγέθυνση του προστάτη αδένα.

Τα προβλήματα με την ούρηση λόγω του μεγάλου προστάτη συνήθως ξεκινάνε μετά την ηλικία των 50 ετών. Τα κυρίαρχα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι:

• η δυσκολία στη έναρξη της ούρησης
• η μειωμένη ροή των ούρων
• η συχνουρία (πάνω από 7 φορές ημερησίως)
• η νυχτερινή ούρηση (πάνω από μία φορά κατά τη νύχτα)
• το αίσθημα ότι η ουροδόχος κύστη δεν αδειάζει
• η μειωμένη ακτίνα των ούρων
• πλήρης αδυναμία ούρησης (επίσχεση ούρων)

Ένα ξεχωριστό σύμπτωμα, που πρέπει να αναφερθεί, είναι η επιτακτικότητα, δηλαδή το αιφνίδιο, έντονο και δυσάρεστο αίσθημα προς άμεση και αναγκαία ούρηση. Δεν πρέπει να συγχέεται με την έπειξη, η οποία είναι το φυσιολογικό αίσθημα για ούρηση.

Παρόλα αυτά, το ίδιο μέγεθος προστάτη σε δύο διαφορετικούς άντρες μπορεί να επιφέρει τελείως διαφορετικά συμπτώματα. Κι αυτό, γιατί η περιγραφή των συμπτωμάτων είναι υποκειμενική. Για το λόγο αυτό, τα συμπτώματα μπορούν να αξιολογηθούν με τη βοήθεια ενός ειδικού ερωτηματολογίου, του IPSS (International Prostatic Symptoms Score) (Παραπομπή 1).

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι η μεγέθυνση του προστάτη δεν είναι η μόνη αιτία αυτών των συμπτωμάτων, καθώς και ότι πέραν των προβλημάτων της ούρησης δημιουργούνται σημαντικά ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητα, τη σεξουαλική ζωή και συνολικά την ποιότητα ζωής των αντρών. Ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει κάποιο νευρολογικό νόσημα (πχ πολλαπλή σκλήρυνση ή ν. Parkinson), θα πρέπει να αναζητείτε τη συμβουλή εξειδικευμένων κέντρων.

Το μέγεθος του προστάτη, επίσης, δεν έχει ευθεία συσχέτιση με την ανάπτυξη του καρκίνου, ακόμη κι αν αυτή η μεγέθυνση παραμείνει χωρίς θεραπεία. Η αύξηση του μεγέθους και ο καρκίνος του προστάτη είναι ασθένειες των αντρών άνω των 50 ετών, γι’ αυτό και η τακτική παρακολούθηση από τον ουρολόγο σας αποτελεί το μοναδικό τρόπο πρόληψης οποιασδήποτε πιθανής βλάβης.

Κάθε πότε πρέπει να ελέγχω τον προστάτη μου και με ποιον τρόπο; Χρειάζονται ειδικές εξετάσεις;

Μετά την ηλικία των 50 ετών και ασχέτως με την ύπαρξη των συμπτωμάτων, χρειάζεται ετήσια παρακολούθηση από τον ουρολόγο σας. Σε περίπτωση που υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη, η παρακολούθηση πρέπει να ξεκινά νωρίτερα, αλλά αυτό αφορά την πρόληψη της κακοήθειας.

Η επίσκεψη στον ουρολόγο κάθε έτος είναι απαραίτητη για να ελέγχεται η πρόοδος του μεγέθους του προστάτη, η εμφάνιση και η εξέλιξη των συμπτωμάτων και η επιλογή της θεραπείας, εάν χρειάζεται. Ο γιατρός σας θα λάβει το απαραίτητο ιατρικό ιστορικό και θα προχωρήσει στην κλινική εξέταση. Αυτό, συνήθως, περιλαμβάνει την ψηλάφηση των όρχεων και του πέους, αλλά κυρίως εστιάζεται στη δακτυλική εξέταση του προστάτη, την ψηλάφηση δηλαδή του αδένα μέσω του πρωκτού με το δάχτυλο (δείκτης). Θα πρέπει να είστε διατεθειμένοι να υποβληθείτε στη δακτυλική εξέταση, γιατί είναι πολύ απλή, όχι ιδιαίτερα επώδυνη, εύκολη, γρήγορη και χωρίς επιπλέον κόστος. Μάλιστα, από μονή της μπορεί να βάλει κατά προσέγγιση διάγνωση για το μέγεθος του προστάτη, αλλά και να θέσει την παραμικρή υποψία για την ύπαρξη ή όχι καρκίνου.

Ο ουρολόγος σας πιθανότατα θα σας ζητήσει να κάνετε μια απλή εξέταση των ούρων για τον αποκλεισμό λοίμωξης ή κάποιου άλλου παράγοντα που προκαλεί προβλήματα στην ούρηση. Ο αιματολογικός έλεγχος αφορά την εξέταση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA), για τον προσδιορισμό της πιθανής ύπαρξης καρκίνου του προστάτη. Επίσης, ένα υπερηχογράφημα της ουροδόχου κύστης προ και μετά ούρησης, του προστάτη και των νεφρών είναι απαραίτητο. Αυτό μπορεί να γίνει από τον ουρολόγο σας ή από ακτινολογικό εργαστήριο. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να μετρηθεί το μέγεθος του προστάτη, ο όγκος των ούρων που μπορεί να παραμένουν εντός της ουροδόχου κύστης μετά την ούρηση, αλλά και να μελετηθεί η μορφολογία των νεφρών. Στις περιπτώσεις τυπικής παρακολούθησης της μεγέθυνσης του προστάτη δεν απαιτείται επιπλέον απεικονιστικός έλεγχος (πχ αξονική ή μαγνητική τομογραφία).

Στα πλαίσια του πλήρους ελέγχου, συχνά συστήνεται μια απλή εξέταση, που ονομάζεται ουρο-ροομετρία, η οποία περιλαμβάνει μια ελεύθερη ούρηση σε ένα ειδικό καταγραφικό μηχάνημα. Επιπλέον, μπορεί να ζητηθεί για να συμπληρωθεί ένα ειδικό ημερολόγιο της ούρησης, όπου καταγράφονται οι καθημερινές συνήθειες κατανάλωσης υγρών και ουρήσεων και μπορεί να φανεί χρήσιμο, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις όπου αναφέρεται νυχτερινή ούρηση (Παραπομπή 2). Σε περίπτωση που όλος ο προηγούμενος έλεγχος επιφέρει επιπλέον διαγνωστικά διλλήματα, μπορεί να σας ζητηθεί επιπλέον διερεύνηση με ουροδυναμικό έλεγχο. Η εξέταση αυτή είναι η μοναδική που μπορεί να ελέγξει με ακρίβεια τη λειτουργεία της ουροδόχου κύστης, ιδίως όταν υποπτευόμαστε ότι τα προβλήματα στην ούρηση δεν οφείλονται μόνο στη μεγέθυνση του προστάτη. Θα πρέπει να γνωρίζουμε, ότι η εξέταση περιλαμβάνει τη σύνδεση του ασθενούς σε ένα ειδικό μηχάνημα καταγραφών, μέσω ενός λεπτού καθετήρα στην ουροδόχο κύστη και ενός μικρού ξεφούσκωτου μπαλονιού στο ορθό. Ο ουροδυναμικός έλεγχος έχει πολύ συγκεκριμένες ενδείξεις, οι οποίες θα αναγνωριστούν από το γιατρό σας.

Ο γιατρός σας θα εκτιμήσει τα αποτελέσματα όλου του ελέγχου και θα σας συμβουλεύσει για τα επόμενα βήματα.

Πότε πρέπει να ξεκινήσω θεραπεία;

Η αξιολόγηση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων μπορεί να γίνει με τη βοήθεια του γιατρού σας και με την εκτίμηση των αποτελεσμάτων του παραπάνω ελέγχου. Σε ήπιες και μέτριες περιπτώσεις, μπορεί κανείς να υποβάλλεται σε απλή παρακολούθηση σε συνεννόηση με το θεράποντα ουρολόγο και με τον τακτικό έλεγχο, όπως αυτός περιεγράφηκε πιο πάνω. Για τη βελτίωση της καθημερινής ποιότητας ζωής συστήνεται η επαρκής λήψη υγρών, η αποφυγή κατάχρησης διουρητικών ουσιών (πχ καφεΐνης, αναψυκτικών, αλκοόλ), η όσο το δυνατό προγραμματισμένη και ελεύθερη ούρηση (χωρίς σπρώξιμο με την κοιλιά), αποφυγή λήψης τροφών που φαίνεται να επιδεινώνουν τα συμπτώματα (συνήθως λιπαρές και πικάντικες τροφές), σωματική άσκηση και αποφυγή οποιουδήποτε παράγονται επηρεάζει αρνητικά την ούρηση (πχ έκθεση στο κρύο). Συχνά, θα χρειαστεί η συνδρομή γιατρών άλλων ειδικοτήτων, ώστε να ρυθμιστεί η επιπλέον φαρμακευτική αγωγή που πιθανά λαμβάνεται για λόγους μη ουρολογικούς (πχ ρύθμιση της ώρας λήψης των διουρητικών φαρμάκων).

Ποια είναι τα φάρμακα που μπορούν να με βοηθήσουν;

Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει για την ανάγκη έναρξης θεραπείας, ανάλογα με τα αποτελέσματα του ελέγχου. Συνήθως πρόκειται για φαρμακευτική αγωγή, η οποία συνίσταται στην περίπτωση που τα συμπτώματα είναι δυσβάσταχτα από τον ασθενή.

Η αγωγή που συστήνεται για την διευκόλυνση της ούρησης είναι οι λεγόμενοι α-blockers (ταμσουλοσίνη, αλφουζοσίνη, σιλιδοσίνη). Η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων αυτών γίνεται άμεσα αντιληπτή και η ούρηση βελτιώνεται γρήγορα. Οι συχνότερες παρενέργειες αφορούν τις διαταραχές εκσπερμάτισης και την ορθοστατική υπόταση.

Εάν το μέγεθος του προστάτη είναι μεγαλύτερο από 35cc³, τότε ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει το συνδυασμό του α-blocker με ένα ακόμη φάρμακο από την κατηγορία των αναστολέων της 5α-ρεδουκτάσης. Τα φάρμακα αυτά βοηθούν ακόμη περισσότερο, αλλά με πιο αργή εξέλιξη της αποτελεσματικότητάς τους, φτάνοντας στη μέγιστη δράση τους σε 3-6 μήνες. Παρακολουθώντας ταυτόχρονα το PSA, θα δείτε σταδιακή μείωσή του περίπου στο 50% της αρχικής του τιμής, μετά το πρώτο εξάμηνο θεραπείας. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η μείωση αυτή είναι ψευδής και δε σημαίνει ότι απομακρύνεται η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη και η παρακολούθηση οφείλει να συνεχίζεται σχολαστικά. Μια ενοχλητική ανεπιθύμητη δράση της προσθήκης του επιπλέον φαρμάκου μπορεί να είναι η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας.

Αν συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα, όπως συχνουρία ή επιτακτικότητα, τότε μπορεί να μπορεί να προστεθεί συμπληρωματική αγωγή στον α-blocker με αντιχολινεργικά φάρμακα ή β3-αγωνιστές. Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει για την ένδειξη αυτής της αγωγής, ανάλογα με τα ευρήματα του αρχικού του ελέγχου. Τα αντιχολινεργικά πρέπει να χορηγούνται με προσοχή σε ηλικιωμένους ασθενείς, λόγω παρενεργειών από τα υπόλοιπα συστήματα, με κυρίαρχες την ξηροστομία και τη δυσκοιλιότητα. Οι β3-αγωνιστές πρέπει να αποφεύγονται σε ασθενείς με αρρύθμιστη αρτηριακή πίεση.

Πιο πρόσφατα, έχει βρεθεί ότι τα φάρμακα που βοηθούν στην αποκατάσταση της στυτικής δυσλειτουργίας και ιδιαίτερα η ταδαλαφίλη, μπορούν να διευκολύνουν σημαντικά και τα συμπτώματα της ούρησης, όταν χορηγούνται σε καθημερινή δόση των 5mg. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να έχουμε τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντος καρδιολόγου.

Η συμπληρωματική θεραπεία με φυτοθεραπεία και ιδίως με εκχυλίσματα του Serenoa Repens μπορεί συστηθεί από το γιατρό σας σε συνδυασμό με οποιοδήποτε από τα παραπάνω σκευάσματα και ιδιαίτερα, όταν υπάρχει η υποψία ή η τεκμηρίωση της φλεγμονής του προστάτη.

Η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να εξατομικεύεται ανάλογα με το γενικότερο προφίλ του ασθενούς, τις καθημερινές του συνήθειες, αλλά και τα πιθανά λοιπά νοσήματα του ιστορικού του.

Πότε είναι η ώρα να χειρουργηθώ; Ποια μέθοδο πρέπει να επιλέξω;

Όταν τα συμπτώματα γίνονται πιο έντονα ή δεν υποχωρούν παρά τη φαρμακευτική αγωγή, τότε η χειρουργική θεραπεία μπορεί να επιλεχθεί σε συνεννόηση με το γιατρό σας. Υπάρχουν, όμως και περιπτώσεις, όπου το χειρουργείο είναι μονόδρομος. Αυτό θα πρέπει να συμβεί όταν τα ούρα παλινδρομούν στους νοερούς και έχουμε νεφρική ανεπάρκεια, όταν έχουμε επίσχεση ούρων ώστε να απαλλαγούμε από το μόνιμο ουροκαθετήρα και όταν συνυπάρχουν λίθοι (πέτρες) εντός της ουροδόχου κύστης.

Υπάρχουν πολλές χειρουργικές μέθοδοι, οι οποίες σκοπό έχουν να απαλλάξουν τον ασθενή από την οποιαδήποτε βλάβη και να ανακτήσει την ποιότητα ζωής του. Η ανοιχτή προστατεκτομή και η διουρηθρική αφαίρεση του προστάτη είναι ευρέως διαδεδομένες, με τη διουρηθρική επέμβαση να είναι η πιο συχνή μέθοδος. Επιπλέον, υπάρχουν μέθοδοι εξάχνωσης του προστάτη ή τοποθέτησης ενός stent διάνοιξης, ώστε να διευκολύνεται η ροή των ούρων. Υπάρχει σημαντική τεχνολογική εξέλιξη των χειρουργικών μεθόδων και στο μέλλον αναμένεται να προστεθούν και πιο σύγχρονες παρεμβάσεις.

Πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι προσφερόμενες χειρουργικές επεμβάσεις έχουν υψηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας, μικρή νοσηλεία και χαμηλά ποσοστά επιπλοκών, ενώ μόνο η ανοιχτή προστεκτομή έχει συσχετιστεί με αυξημένες πιθανότητες μετάγγισης αίματος. Συνεπώς, η επιλογή της χειρουργικής μεθόδου έχει να κάνει με την ικανότητα και την εμπειρία του ουρολόγου σας στη μέθοδο που θα σας προτείνει. Επίσης, θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν είναι όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις κατάλληλες για όλους τους ασθενείς και ο γιατρός σας θα πρέπει να συνυπολογίσει το ατομικό σας προφίλ ως ασθενή, ώστε να σας προτείνει την καταλληλότερη μέθοδο για εσάς.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κατά τα χειρουργεία αυτά αφαιρείται το αδένωμα του προστάτη, ένα περιφερικό τμήμα του δηλαδή, και όχι ολόκληρος ο αδένας, συνεπώς η τακτική παρακολούθηση με PSA, θα πρέπει να συνεχίζεται κανονικά.

Τι πρέπει να θυμάμαι:

• προστάτης αδένας υπάρχει σε όλους τους άντρες και μεγαλώνει κατά την πρόοδο της ηλικίας
• συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά την ηλικία των 50 ετών και διαφέρουν ανά ασθενή
• ο έλεγχος από τον ουρολόγο πρέπει να γίνεται ετησίως μετά τα 50 έτη και ανεξάρτητα από την ύπαρξη των συμπτωμάτων
• η φαρμακευτική θεραπεία θα επιλεγεί από σε συνεννόηση με το γιατρό σας και μπορεί να είναι μονοθεραπεία ή συνδυασμός φαρμάκων
• οι χειρουργικές μέθοδοι είναι αποτελεσματικές και πρέπει να επιλέγονται ανάλογα με το προφίλ του ασθενή και την εμπειρία του θεράποντος ουρολόγου.

Τι είναι η λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος;

Στον άνθρωπο, όπως και σε άλλα θηλαστικά, είναι πιθανός ο σχηματισμός λίθων του ουροποιητικού συστήματος. Μπορεί να αφορούν τους νεφρούς, τους ουρητήρες (σωληνοειδής δομή που συνδέει τον νεφρό με την ουροδόχο κύστη), την ουροδόχο κύστη και  την ουρήθρα. Ο σχηματισμός τους οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων που μπορεί να συνδέονται με διαταραχές του μεταβολισμού, ανατομικές παραλλαγές και πολύ συχνά με τον τρόπο ζωής. Σαν βασική αρχή, ο σχηματισμός ξεκινάει με τον υπερκορεσμό των ούρων με συγκεκριμένο ανόργανο άλας, που ενώνεται με οργανικές ουσίες που υπάρχουν φυσιολογικά στα ούρα και σταδιακά μεγεθύνεται και συνενώνεται με άλλα λιθιασικά συγκρίματα σχηματίζοντας έτσι λίθους διαφόρων μεγεθών, σύστασης και σχήματος.

Πόσο συχνή είναι;

Η λιθίαση του ουροποιητικού είναι μία πολύ συχνή πάθηση και αφορά περίπου το 11% των ενηλίκων στις Δυτικές χώρες, ενώ υπάρχει ετερογένεια στη συχνότητα εμφάνισης αναλόγως με τους διάφορους προδιαθεσικούς παράγοντες και τον τρόπο ζωής. Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός πως συνδέεται με το οικογενειακό και ατομικό ιστορικό εμφάνισης της νόσου, καθώς συγγενείς ασθενών με λιθίαση έχουν αυξημένο κίνδυνο, ενώ υπάρχουν αναφορές πως ο κίνδυνος επανεμφάνισης επεισοδίου λιθίασης είναι έως 50% στην 5ετία. Από τα παραπάνω εύκολα συμπεραίνεται πως η λιθίαση είναι ένα καθημερινό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Ουρολογικός ασθενής.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι λίθων του ουροποιητικού, όπως:

1. Λίθοι οξαλικού ασβεστίου (οι συχνότεροι)
2. Λίθοι φωσφορικού ασβεστίου
3. Λίθοι ουρικού οξέος
4. Λίθοι εναμμώνιου φωσφορικού μαγνησίου (στρουβίτης)
5. Λίθοι κυστίνης
6. Μεικτοί λίθοι

Υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη λιθίασης του ουροποιητικού;

• Μεταβολικό σύνδρομο, παχυσαρκία, έλλειψη σωματικής άσκησης
• Μειωμένη πρόσληψη ύδατος
• Αυξημένη πρόσληψη νατρίου, ζωικής πρωτεΐνης και οξαλικών από τη διατροφή
• Ανατομικές παραλλαγές
• Επεμβάσεις στο ουροποιητικό σύστημα (εκτροπή ούρων σε ασθενείς με κυστεκτομή)
• Παρουσία ξένων σωμάτων (ουροκαθετήρες, pigtail, νεφροστομίες) για μεγάλο χρονικό διάστημα
• Ατομικό και οικογενειακό ιστορικό λιθίασης ουροποιητικού
• Μεταβολικές παθήσεις (αυξημένη απέκκριση ασβεστίου/οξαλικών/ουρικού οξέος και μειωμένη παρουσία κιτρικών αλάτων/μαγνησίου στα ούρα, κυστινουρία, υπερπαραθυρεοειδισμός, νεφροσωληναριακή οξέωση, υπερουριχαιμία)
• Χρόνιες ουρολοιμώξεις με συγκεκριμένα παθογόνα βακτήρια
• Χρόνια στάση ούρων σε περιπτώσεις απόφραξης
• Χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα εντέρου, επεμβάσεις εντέρου, σύνδρομα δυσαπορρόφησης
• Συγκεκριμένες φαρμακευτικές ουσίες

Τι συμπτώματα έχει η λιθίαση του ουροποιητικού;

• Πολλές φορές μπορεί να διαδράμει ασυμπτωματικά ή να προκαλεί αίσθημα βάρους στην οσφύ
• Οξεία εμφάνιση με κωλικό του νεφρού: εντονότατο άλγος στην οσφυϊκή χώρα με πιθανή επέκταση προς τα εμπρός και τα γεννητικά όργανα, ενώ μπορεί να συνυπάρχει επιτακτικότητα (ισχυρή επιθυμία προς ούρηση) και συχνοουρία ή ναυτία/έμετος
• Εάν αναπτυχθεί απόφραξη με συνοδό λοίμωξη του ουροποιητικού μπορεί να προκληθεί απειλητική για τη ζωή λοίμωξη
• Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
• Αιματουρία (ορατή με γυμνό μάτι ή μικροσκοπική που φαίνεται μόνο στο μικροσκόπιο κατά την ανάλυση ούρων)
• Χρόνια νεφρική βλάβη που μπορεί να οδηγήσει σε αρτηριακή υπέρταση έως και τελικού βαθμού νεφρική ανεπάρκεια που να απαιτεί αιμοκάθαρση
• Σε σπάνιες περιπτώσεις οξεία επίσχεση ούρων (αδυναμία ούρησης) εφόσον ο λίθος αποφράξει πλήρως την ουρήθρα
• Επιδείνωση της ποιότητας ζωής των ασθενών

Πώς γίνεται η διάγνωση;

• Κλινική εξέταση και ιστορικό: αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο, ιδίως κατά την οξεία φάση της νόσου, όπου ο ουρολόγος αναγνωρίζει το πρόβλημα με σκοπό την άμεση ανακούφιση του ασθενούς. Τυπικό εύρημα αποτελεί πως το άλγος περιγράφεται ως ‘’το χειρότερο που έχει βιώσει ο ασθενής’’, συχνά συνυπάρχει ναυτία και έμετος και ευαισθησία στην πλήξη της οσφυϊκής χώρας. Άλλα ευρήματα όπως κακουχία, εμπύρετο και το ατομικό ιστορικό του ασθενούς είναι απαραίτητα
• Απλή ακτινογραφία νεφρών-ουρητήρων-κύστεως (ΝΟΚ): απλή απεικονιστική μέθοδος με χαμηλή ποσότητα ακτινοβολίας προς τον ασθενή, όπου ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση και λαμβάνεται μία ακτινογραφία (απεικόνιση δύο διαστάσεων), όπου φαίνονται οι νεφροί, ουρητήρες και η ουροδόχος κύστη. Αρκετά συχνά οι λίθοι είναι ακτινοσκιεροί (ορατοί στην απλή ακτινογραφία) και έτσι τίθεται η διάγνωση
• Υπερηχογράφημα:  απεικονιστική εξέταση με μηδενική δόση ακτινοβολίας, που βοηθά στην εκτίμηση των νεφρών και της ουροδόχου κύστης (εφόσον επιτευχθεί επαρκής πλήρωση) σχετικά με την ύπαρξη λίθου αλλά και διάτασης που προκαλείται από πιθανή απόφραξη από λίθο. Ενώ είναι μία εύκολη και γρήγορη εξέταση, το μειονέκτημα είναι πως συχνά δε μπορεί να εκτιμηθεί ο ουρητήρας ιδίως σε άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος και συχνά η ακρίβεια εξαρτάται από την εμπειρία του εξεταστή
• Αξονική τομογραφία άνω/κάτω κοιλίας: απεικονιστική εξέταση που αποτελεί την πιο ευαίσθητη μέθοδο για τη διάγνωση της λιθίασης του ουροποιητικού. Βοηθά στη διάγνωση με ακρίβεια που ξεπερνάει το 95%, ενώ με τα νέα πρωτόκολλα που έχουν αναπτυχθεί η δόση ακτινοβολίας έχει μειωθεί στο ελάχιστο. Για την απλή διάγνωση της ύπαρξης λίθου δεν απαιτείται έγχυση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού, ενώ για την εκτίμηση της ανατομίας του ουροποιητικού σε ασθενείς με πιθανές ανωμαλίες μπορεί να χορηγηθεί και σκιαγραφικό ώστε να σχεδιαστεί και το εγχειρητικό πλάνο σε περίπτωση που απαιτείται κάποια παρέμβαση
• Μαγνητική τομογραφία: απεικονιστική εξέταση που δεν απαιτεί ακτινοβολία και χρησιμοποιείται ως εναλλακτική μέθοδος σε ασθενείς που δε μπορούν να λάβουν ούτε την ελάχιστη δόση πχ κατά την εγκυμοσύνη ή σε παιδιά
• Εξετάσεις αίματος: πραγματοποιούνται τόσο στην οξεία φάση ώστε να εκτιμηθούν οι δείκτες φλεγμονής, η νεφρική λειτουργία, οι ηλεκτρολύτες και η πηκτικότητα του αίματος σε περίπτωση που απαιτηθεί κάποια παρέμβαση, όσο και σε ασθενείς με χρόνια νεφρολιθίαση ώστε να εκτιμηθεί το μεταβολικό τους προφίλ, η νεφρική λειτουργία, διάφορες ορμόνες και οι ηλεκτρολύτες
• Ανάλυση ούρων: μπορεί να πραγματοποιηθεί με μικροσκοπική ανάλυση ή με ειδικές ταινίες ώστε να εκτιμηθεί η ύπαρξη αιματουρίας, λοίμωξης, λιθιασικών κρυστάλλων και άλλων ειδικών χαρακτηριστικών των ούρων
• Σπινθηρογράφημα νεφρών: ειδική εξέταση που χορηγείται στον ασθενή ενδοφλέβια ραδιοφάρμακο το οποίο προσλαμβάνεται ή απεκκρίνεται από τους νεφρούς και απεικονίζει τη θέση, το σχήμα, την πιθανή απόφραξη καθώς και τη λειτουργικότητα τους. Είναι απαραίτητη εξέταση σε περιπτώσεις που υπάρχει υποψία μειωμένης νεφρικής λειτουργίας ώστε να καθοριστεί το θεραπευτικό πλάνο
• Χημική ανάλυση ουρολίθου: βασική εξέταση για να καθοριστεί η σύσταση του λίθου και να προταθούν συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης στον ασθενή. Απαραίτητο για να διενεργηθεί είναι να συλλεχθεί ικανή ποσότητα λίθου ή συγκριμάτων με αυτόματη αποβολή ή μετά από χειρουργική παρέμβαση
• 24ώρη συλλογή ούρων: εξέταση κατά την οποία οι ασθενείς καλούνται να συλλέξουν σε ειδικό δοχείο και ενώ λαμβάνουν τη συνήθη τους δίαιτα και φαρμακευτική αγωγή τα ούρα του 24ώρου για δύο διαφορετικές ημέρες. Σε αυτά τα δείγματα εκτιμάται η ποσότητα διαφόρων ουσιών που επάγουν ή αναστέλλουν τη λιθίαση, το pH των ούρων, η κρεατινίνη και η ποσότητα των ούρων, βοηθώντας τον θεράποντα ιατρό να καθορίσει το βέλτιστο πλάνο αντιμετώπισης ώστε να μειωθούν οι υποτροπές στο ελάχιστο

Πώς αντιμετωπίζεται η λιθίαση του ουροποιητικού;

Γενικά η αντιμετώπιση της λιθίασης έχει βελτιωθεί και συνεχίζει να βελτιώνεται προς όφελος του ασθενούς με κύριο αρωγό την εξέλιξη της τεχνολογίας. Πρακτικά πλέον σήμερα η διενέργεια ανοιχτών επεμβάσεων για την αντιμετώπιση λίθων είναι εξαιρετικά σπάνια σε αντίθεση με τη συνήθη πρακτική προηγούμενων δεκαετιών, προσφέροντας στους ασθενείς άμεση και οριστική θεραπεία και αποθεραπεία.

Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν την αλλαγή του τρόπου ζωής, τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής και τις επεμβατικές θεραπείες (ελάχιστα επεμβατικές ή ανοιχτό χειρουργείο).

Αλλαγή του τρόπου ζωής-Γενικά θεραπευτικά μέτρα

• Επαρκής ενυδάτωση ώστε να επιτευχθεί αποβολή ούρων 2-2.5 λίτρα ημερησίως
• Φυσιολογική πρόσληψη ασβεστίου
• Μειωμένη πρόσληψη άλατος, οξαλικών, ζωικής πρωτεΐνης από τη διατροφή
• Αύξηση πρόσληψης φυτικών ινών
• Σωματική άσκηση και διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους

Φαρμακευτική αγωγή

Αφορά την άμεση ανακούφιση του ασθενούς από τον πόνο και μπορεί να γίνει με θεραπεία από του στόματος, ενδομυϊκά ή ενδοφλεβίως αναλόγως της βαρύτητας των συμπτωμάτων και της συννοσηρότητας του ασθενούς. Επίσης μπορεί να δοθεί θεραπεία που θεωρείται πως βοηθάει στην ευκολότερη αποβολή των λίθων του ουρητήρα. Για συγκεκριμένους λίθους (ουρικού οξέος) υπάρχει η δυνατότητα λήψης φαρμάκων που αποσκοπούν στη χυμική λύση τους και την αυτόματη αποβολή χωρίς τη διενέργεια επεμβάσεων.

Σημαντικό ρόλο στην πρόληψη περαιτέρω επεισοδίων κατέχει η φαρμακευτική αγωγή που στοχεύει στην βελτίωση των μεταβολικών παραμέτρων των ούρων, ώστε να εξισορροπηθεί η παρουσία αναστολέων και επαγωγέων της λιθίασης. Υπάρχει πλήθος θεραπευτικών παραγόντων και για να καθοριστεί ο κατάλληλος συνδυασμός κάθε φορά, είναι απαραίτητη η ανάλυση της σύστασης του λίθου καθώς και η διενέργεια ανάλυσης ούρων 24ώρου. Βασικό ρόλο παίζει η τακτική παρακολούθηση από τον/την θεράποντα ουρολόγο τόσο για να τροποποιείται κατάλληλα η θεραπεία, όσο και για να εκτιμώνται διάφορες πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Χειρουργική θεραπεία

Στο παρελθόν οι λίθοι αντιμετωπίζονταν με ανοιχτές χειρουργικές επεμβάσεις που συνοδεύονταν από μεγάλη νοσηρότητα αλλά και θνητότητα μετεγχειρητικά. Η εποχή αυτή έχει πλέον παρέλθει και η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών αντιμετωπίζεται με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους, οι σημαντικότερες των οποίων περιγράφονται παρακάτω

Εξωσωματική νεφρολιθοτριψία

Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια ή πρηνή θέση αναλόγως της θέσης του λίθου στο μηχάνημα της λιθοτριψίας και με αναλγησία από του στόματος, γίνεται στόχευση του λίθου με καθοδήγηση που βασίζεται σε ακτινοσκοπικό μηχάνημα ή υπερηχογράφημα και κατακερματισμός αυτού με κρουστικά κύματα. Η συνεδρία διαρκεί 20-45 λεπτά συνήθως αναλόγως του μεγέθους και της θέσης του λίθου και οι ασθενείς συνήθως είναι σε θέση να αποχωρήσουν άμεσα με οδηγίες για αναλγησία και επανέλεγχο. Οι επιπλοκές είναι σπάνιες και η αποτελεσματικότητα της μεθόδου πολύ ικανοποιητική για λίθους <2 εκατοστών

Ενδοσωματική διουρηθρική νεφρολιθοτριψία

Ο ασθενής μπορεί να λάβει επισκληρίδιο ή γενική αναισθησία και ειδικά εργαλεία τοποθετούνται μέσω της ουρήθρας στο ουροποιητικό σύστημα. Έπειτα, υπό άμεση όραση, εντοπίζεται ο λίθος και κατακερματίζεται με χρήση lasers ή σπανιότερα άλλων μορφών ενέργειας (μηχανική). Τα λιθιασικά συγκρίματα μπορεί να αφαιρεθούν ή εφόσον κριθεί μικρό το μέγεθος τους να αποβληθούν αυτόματα. Συχνά, απαιτείται η τοποθέτηση pigtail, δηλαδή ειδικού stent του ουρητήρα, που παραμένει για 2-3 εβδομάδες και αφαιρείται με σχετικά απλή διαδικασία ακόμα και στο ιατρείο. Αναλόγως του περιστατικού, ο ασθενής μπορεί να εξέλθει ακόμα και την ίδια μέρα από το νοσοκομείο, ενώ οι επιπλοκές συχνότερα αφορούν λοιμώξεις του ουροποιητικού

Διαδερμική νεφρολιθοτριψία

Αποτελεί χειρουργική μέθοδο που επιλέγεται συχνά για μεγαλύτερους λίθους του νεφρού. Διενεργείται γενικά αναισθησία και αφού παρακεντηθεί ο νεφρός με ειδική βελόνα διαδερμικά, τοποθετούνται ειδικά εργαλεία και μία κάμερα στον νεφρό και θρυμματίζεται ο λίθος. Συνήθως τα συγκρίματα αφαιρούνται κατά τη διάρκεια της επέμβασης και τοποθετείται συχνά pigtail και ενίοτε καθετήρας νεφροστομίας (από τον νεφρό προς το δέρμα), που παραμένει για λίγες ημέρες. Η νοσηλεία συνήθως διαρκεί 3-5 ημέρες και οι επιπλοκές αφορούν πιθανή αιμορραγία και λοιμώξεις του ουροποιητικού.

Ανοιχτές χειρουργικές επεμβάσεις

Σπάνια απαιτούνται σε περιστατικά με εξαιρετικά μεγάλο λιθιασικό φορτίο, συνυπάρχουσες ανατομικές ανωμαλίες που δεν επιτρέπουν την πρόσβαση μέσω της ουρήθρας ή διαδερμικά, καθώς και σε ασθενείς με μεγάλη έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας που απαιτείται νεφρεκτομή του μη λειτουργικού νεφρού.

Θα χρειαστεί παρακολούθηση μετά την αρχική θεραπεία;

Η λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος αποτελεί μία νόσο με συχνές υποτροπές, που σύμφωνα με μελέτες μπορεί να φτάσει το 50% στην 5ετία και έως 75% στη 10ετία, αναλόγως της ύπαρξης ή όχι προδιαθεσικών παραγόντων. Επομένως είναι απαραίτητη η παρακολούθηση των ασθενών μετά την οριστική θεραπεία. Σημαντικό είναι να τονιστεί πως υπάρχει και η επιλογή της παρακολούθησης ασυμπτωματικών λίθων του νεφρού, που είναι μικροί σε μέγεθος και δεν προκαλούν απόφραξη του ουροποιητικού ώστε να απειλούν τη λειτουργικότητα του νεφρού. Γενικώς η παρακολούθηση συνιστάται στον απεικονιστικό έλεγχο και στον επανέλεγχο των ούρων 24ώρου και του μεταβολικού προφίλ. Όσον αφορά τον απεικονιστικό επανέλεγχο, προτιμάται να γίνεται με απλή ακτινογραφία και υπερηχογράφημα σε τακτά χρονικά διαστήματα που καθορίζονται σε συνεννόηση με τον θεράποντα ουρολόγο, ώστε να μειωθεί η προσλαμβανόμενη ακτινοβολία. Σε περίπτωση επανεμφάνισης συμπτωμάτων ή εάν αποφασιστεί εκ νέου χειρουργική παρέμβαση μπορεί να απαιτηθεί η διενέργεια νέας αξονικής τομογραφίας. Ασθενείς που διαγιγνώσκονται με μεταβολικά προβλήματα που οδηγούν σε συχνές υποτροπές, συνήθως λαμβάνουν κάποια φαρμακευτική αγωγή και πρέπει να επανεκτιμώνται τακτικά (συνήθως ανά 6-12 μήνες) με συλλογή ούρων 24ώρου και εξετάσεις αίματος, ώστε να τροποποιείται η θεραπεία τους αναλόγως της αποτελεσματικότητας και του προφίλ ανεπιθύμητων ενεργειών.

Τι είναι ουρολοίμωξη;

Ο όρος ουρολοίμωξη αναφέρεται σε λοιμώξεις οποιουδήποτε τμήματος του ουροποιητικού συστήματος από μικροοργανισμούς.  Η συχνότερη αιτία ουρολοιμώξεων είναι τα βακτήρια, τα οποία εισέρχονται από την ουρήθρα στο ουροποιητικό, όπου εγκαθίστανται και προκαλούν συμπτώματα.  Η λοίμωξη στην ουρήθρα ονομάζεται ουρηθρίτιδα, ενώ στην ουροδόχο κύστη κυστίτιδα.  Η λοίμωξη του νεφρού ονομάζεται πυελονεφρίτιδα.  Στους άντρες οι λοιμώξεις αφορούν τον προστάτη (προστατίτιδα) ή τους όρχεις/επιδιδυμίδες (ορχίτιδα/επιδιδυμίτιδα).

Πώς ταξινομούνται οι ουρολοιμώξεις;

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία οι ουρολοιμώξεις ταξινομούνται ως εξής:

– Μη επιπλεγμένες: Ουρολοίμωξη σε γυναίκες (μη εγκύους) χωρίς γνωστό ανατομικό ή λειτουργικό πρόβλημα

– Επιπλεγμένες ουρολοιμώξεις: Ουρολοιμώξεις σε άντρες, κατά την εγκυμοσύνη, σε ασθενείς με γνωστή ανατομική ή λειτουργική ανωμαλία του ουροποιητικού συστήματος, με μόνιμο καθετήρα, σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς (π.χ. ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη)

– Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις: Συχνές υποτροπές με συχνότητα τουλάχιστν 3 επεισόδια/χρόνο ή 2 επεισόδια το τελευταίο εξάμηνο.

– Ουρολοιμώξεις που σχετίζονται με την παρουσία καθετήρα

– Ουροσήψη: Ουρολοίμωξη που οδηγεί σε δυνητικά επικίνδυνη για τη ζωή ανεπάρκεια ζωτικών οργάνων

Πόσο συχνές είναι οι ουρολοιμώξεις;

Οι ουρολοιμώξεις είναι ο δεύτερος πιο συχνός τύπος λοιμώξεων στον άνθρωπο.  Αφορούν και τα δύο φύλα και εμφανίζονται σε όλες τις ηλικίες.

Οι γυναίκες είναι περισσότερο επιρρεπείς στην εμφάνιση ουρολοιμώξεων για ανατομικούς λόγους.  Υπολογίζεται ότι 1 στις 2 γυναίκες θα έχει ένα τουλάχιστον επεισόδιο κυστίτιδας κατά τη διάρκεια της ζωής της, ενώ 1 στις 3 θα έχει τουλάχιστον ένα επεισόδιο πριν την ηλικία των 24 ετών.

Στους άντρες οι ουρολοιμώξεις δεν είναι τόσο συχνές, αλλά συνήθως είναι πιο σοβαρές και απαιτούν θεραπεία μεγαλύτερης διάρκειας.

Υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ουρολοιμώξεων;

– Πλημμελής υγιεινή της πρωκτογεννητικής χώρας και χρήση ακατάλληλων σκευασμάτων υγιεινής

– Κακές συνήθειες ούρησης (αναβολή ούρησης, ούρηση χωρίς χαλάρωση του πυελικού εδάφους)

– Σεξουαλικές πρακτικές

– Μέθοδοι αντισύλληψης (χρήση σπερματοκτόνων, διάφραγμα)

– Στάση των ούρων λόγω οποιασδήποτε αιτίας προκαλεί απόφραξη στο ουροποιητικό και εμποδίζει τη ροή και την πλήρη αποβολή των ούρων (λίθοι, υπερπλασία προστάτη)

– Νευρογενής κύστη (διαταραχές ούρησης σε ασθενείς με νευρολογικά νοσήματα, όπως η πολλαπλή σκλήρυνση ή κακώσεις νωτιαίου μυελού)

– Συγγενείς παθήσεις του ουροποιητικού

– Σακχαρώδης διαβήτης

Οξεία κυστίτιδα

Τι είναι η κυστίτιδα και από τι προκαλείται;

Η κυστίτιδα είναι η ουρολοίμωξη που αφορά στην ουροδόχο κύστη.  Το μικρόβιο που προκαλεί πιο συχνά κυστίτιδα είναι το κολοβακτηρίδιο (Escherichia coli).

Ποια συμπτώματα έχει;

– Πόνος, καύσος (τσούξιμο) κατά την ούρηση

– Αίσθημα βάρους χαμηλά στην κοιλιά

– Συχνή επιθυμία για ούρηση

– Επιτακτική ούρηση με μικρό όγκο ούρων

– Αίμα στα ούρα

– Θολά ή δύσοσμα ούρα

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της κυστίτιδας στηρίζεται στο ιστορικό, στην κλινική εξέταση και στην ανάλυση των ούρων για την επιβεβαίωση της λοίμωξης.  Κάποιες φορές μπορεί να είναι απαραίτητος ο υπερηχογραφικός έλεγχος και σπανιότερα πιο εξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Η θεραπεία της κυστίτιδας περιλαμβάνει χορήγηση κατάλληλων αντιβιοτικών σε βραχυχρόνια σχήματα (3-5 μέρες), αναλγητικά – αντιφλεγμονώδη, καθώς και επαρκή ενυδάτωση.

Οξεία πυελονεφρίτιδα

Τι είναι η πυελονεφρίτιδα και από τι προκαλείται;

Πρόκειται για τη λοίμωξη του νεφρού, που συνήθως προκαλείται με την ανιούσα οδό, δηλαδή την είσοδο του μικροβίου από την ουρήθρα και την ουροδόχο κύστη προς το νεφρό μέσω του ουρητήρα.

Ποια συμπτώματα έχει;

– Πυρετός (θερμοκρασία σώματος πάνω από 38^οC), ρίγος

– Πόνος στην οσφυϊκή χώρα

– Ναυτία και έμετος

– Κακουχία, ανορεξία

– Συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό (πόνος στην ούρηση, συχνουρία, αιματουρία)

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωσητης οξείας πυελονεφρίτιδας στηρίζεται στο ιστορικό, στην κλινική εξέταση, στον εργαστηριακό έλεγχο (γενική ούρων, καλλιέργεια ούρων και αίματος, εξετάσεις αίματος), ενώ απαραίτητος είναι και ο απεικονιστικός έλεγχος (υπέρηχος, αξονική τομογραφία) για να αποκλειστεί η παρουσία αποφρακτικού αιτίου (π.χ. λίθος) ή αποστήματος.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Η θεραπείατης πυελονεφρίτιδας πρέπει να ξεκινά άμεσα αφού τεθεί η διάγνωση, καθώς είναι μία δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση, που μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη των νεφρών ή σηψαιμία (εξάπλωση μικροβίων στο αίμα) και περιλαμβάνει τη χορήγηση κατάλληλων αντιβιοτικών.  Σε σοβαρές και κυρίως σε επιπλεγμένες περιπτώσεις χρειάζεται νοσηλεία σε νοσοκομείγιαο την ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών και υγρών και τη συστηματική υποστήριξη και παρακολούθηση των ασθενών. Σε περίπτωση απόφραξης λόγω λίθου ή άλλου ανατομικού προβλήματος, είναι απαραίτητη η άρση της απόφραξης με την τοποθέτηση νεφροστομίας ή ουρητηρικού stent (pigtail).

Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις

Οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις αποτελούν συχνές υποτροπές λοιμώξεων του ο υροποιητικού, κυρίως κυστίτιδας με συχνότητα τουλάχιστον 3 επεισόδια/έτος ή 2 επεισόδια κατά τους τελευταίους 6 μήνες.

Ποιοι είναι οι παράγονετς που αυξάνουν τον κίνδυνο για υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις;

Οι παράγοντες κινδύνου διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας.

Τι διαγνωστικός έλεγχος απαιτείται;

Για την επιβεβαίωση κάθε νέου επεισοδίου ουρολοίμωξης απαιτείται καλλιέργεια ούρων.  Πιο εξειδικευμένος έλεγχος με κυστεοσκόπηση ή απεικονιστικές διαγνωστικές εξετάσεις γίνεται σε περιπτώσεις με άτυπη συμπτωματολογία, όταν υπάρχει υποψία για άλλες παθολογικές καταστάσεις, για παράδειγμα κακοήθεια, παρουσία λίθων, διάμεση κυστίτιδα.

Πώς μπορούν να προληφθούν οι συχνές υποτροπές;

Η πρόληψη των υποτροπών ουρολοίμωξης περιλαμβάνει γενικά μέτρα για αλλαγές στον τρόπο ζωής και αποφυγή των παραγόντων κινδύνου, προφύλαξη με μη-αντιβιοτικά σκευάσματα, καθώς και χημειοπροφύλαξη, δηλαδή προφύλαξη με χορήγηση αντιβιοτικών.  Οι παρεμβάσεις θα πρέπει να γίνονται με αυτή τη χρονική σειρά.

Σε περιπτώσεις γυναικών με υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, λοιπόν, αρχικά συστήνονται κάποια απλά, γενικά μέτρα για την αποφυγή των παραγόντων κινδύνου:

– Κατανάλωση άφθονου νερού

– Τακτική ούρηση χωρίς βιασύνη και πίεση

– Ούρηση μετά τη σεξουαλική επαγή

– Καθαρισμός με κίνηση από εμπρός προς τα πίσω μετά την κένωση του εντέρου

– Αποφυγή χρήσης  σαπουνιού ή αφρόλουτρων στην περιοχή του κόλπου, που θα διαταράξουν τη φυσιολογική χλωρίδα και προστασία της περιοχής

– Αποφυγή στενών παντελονιών και κολάν, χρήση βαμβακερών εσωρούχων

Μέτρα μη-αντιμικροβιακής προφύλαξης είναι τα εξής:

– Ορμονική υποκατάσταση με οιστρογόνα σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση

– Προφύλαξη με προβιοτικά (γαλακτοβάκιλλοι)

– Προφύλαξη με cranberry

– Προφύλαξη με d-mannose

– Ενδοκυστικές εγχύσεις με υαλουρονικό νάτριο και θειϊκή χονδροϊτίνη

Παρά τη λήψη των παραπάνω μέτρων, πολλές γυναίκες εξακολουθούν να εμφανίζουν υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις.  Στις περιπτώσεις αυτές είναι απαραίτητη η λήψη αντιβιοτικής αγωγής σε διάφορα  θεραπευτικά σχήματα:

– Καθημερινή χορήγηση αντιβιοτικών σε χαμηλή δόση

– Λήψη αντιβιοτικών μετά από επαφή όταν ο εκλυτικός παράγοντας της ουρολοίμωξης είναι η σεξουαλική επαφή

Ουρολοιμώξεις στους άνδρες

Οξεία βακτηριακή προστατίτιδα

Πρόκειται για λοίμωξη του προστάτη, που προκαλείται από βακτήρια, με συνηθέστερο αίτιο τα εντεροβακτηριοειδή και κυρίως το E. coli.  Συμπτώματα προστατίτιδας είναι ο πόνος και η δυσκολία κατά την ούρηση, όπως επίσης και ο πυρετός.

Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό και στην κλινική εξέταση.  Η καλλιέργεια ούρων θα βοηθήσει να εντοπίσουμε τον υπεύθυνο μικροοργανισμό, ενώ σημαντικός είναι και ο αιματολογικός έλεγχος.  Ο υπέρηχος του ουροποιητικού συμπληρώνει τις διαγνωστικές εξετάσεις.

Η θεραπεία γίνεται με τη χορήγηση κατάλληλης αντιβίωσης, αντιπυρετικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία για ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών και υγρών.

Οξεία επιδιδυμίτιδα

Πρόκειται για φλεγμονή της επιδιδυμίδας, ενώ αν συνυπάρχει φλεγμονή στον όρχι, ονομάζεται ορχεοεπιδιδυμίτιδα.  Η επιδιδυμίδα, που βρίσκεται πίσω από τον όρχι, είναι ένα όργανο σαν σωλήνας που αποθηκεύει και μεταφέρει το σπέρμα στο σπερματικό πόρο.

Μπορεί να επηρεάσει τους άνδρες όλων των ηλικίων, αλλά είναι συνηθέστερη σε ηλικίες 19-35 ετών.  Προκαλείται από την εξάπλωση κάποιας μικροβιακής λοίμωξης της ουρήθρας ή της ουροδόχου κύστης με συνηθέστερα αίτια τα εντεροβακτηριοειδή (ιδίως το E. coli), τα χλαμύδια (C. Trachomatis) και το γονόκοκκο (N. Gonorrhoeae).

Η επιδιδυμίτιδα μπορεί να ξεκινήσει με πυρετό, αίσθημα βάρους στην περιοχή των όρχεων και ευαισθησία στην ψηλάφησή τους.  Κατόπιν, ο όρχις διογκώνεται και γίνεται ιδιαίτερα σκληρός και επώδυνος.

Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό και την κλινική εξέταση.  Μπορεί να χρειαστεί επιπλέον έλεγχος με γενική και καλλιέργεια ούρων, αιματολογικό έλεγχο, καθώς και υπερηχογράφημα οσχέων.  Σε εφήβους και νέους άνδρες είναι σημαντικό να γίνει διάκριση ανάμεσα στην επιδιδυμίτιδα και τη συστροφή των όρχεων, η οποία είναι μια επείγουσα κατάσταση και απαιτεί άμεση χειρουργική αντιμετώπιση.

Η θεραπεία γίνεται με τη χορήγηση κατάλληλης αντιβίωσης, αντιπυρετικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία για ενδοφλέβια φαρμακευτική αγωγή.  Συστήνεται ξεκούραση για κάποιες ημέρες και ανύψωση του οσχέου, συνήθως με κάποιο ειδικό εσώρουχο, που ονομάζεται σπασουάρ.

Ουρηθρίτιδα

Πρόκειται για φλεγμονή της ουρήθρας και  θεωρείται σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα.  Ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα διακρίνεται σε γονοκοκκική (N. Gonorrhoeae) και μη-γονοκοκκική (ουρεόπλασμα, μυκόπλασμα, χλαμύδια).

Τα συμπτώματα της ουρηθρίτιδας είναι η παρουσία εκκρίματος από την ουρήθρα (πυώδες ή διαυγές), καθώς και επώδυνη ούρηση ή καύσος κατά μήκος της ουρήθρας.

Η διάγνωση της ουρηθρίτιδας στηρίζεται στην καλλιέργεια του ουρηθρικού εκκρίματος και η αντιμετώπιση γίνεται με τη χορήγηση κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής.